Help, Mijn paard ziet spoken!

Je bent eraan gewend geraakt. Vaak hoor ik: “Mijn paard is gewoon zo.”
Een paard dat snel afgeleid is, veel spanning pakt en vaak schrikt.
Ontspannen? Hoe dan?

In mijn dagelijkse werk zie ik veel combinaties die hiermee worstelen. Niet zelden belanden ze in een neerwaartse spiraal: het voelt onveilig, het plezier zakt weg en soms wordt de training zelfs stopgezet. Iedereen heeft er wel een mening over, maar die adviezen spreken elkaar meestal tegen. Waar doe je nu écht goed aan?

Het natuurlijke instinct: je paard blijft altijd alert

Allereerst is het goed om te begrijpen dat een paard een ‘vluchtdier’ is. Je paard zal ten alle tijden alert zijn op de omgeving om ervoor te zorgen dat hij/zij op de vlucht kan slaan als er gevaar dreigt. Ieder paard heeft dit natuurlijk instinct in zich, al tonen sommige het meer dan andere paarden.

Dit instinct zorgt ervoor dat ze kunnen overleven en zich aan kunnen passen aan de situatie. Dit enorme aanpassingsvermogen zien we ook terug bij de paarden bij ons op stal. We zetten ze in een box, springen op hun rug, zetten ze in een hokje op wielen om ze te vervoeren, halen ze weg van hun 'kudde' omdat we een buitenritje gaan maken. 

Voor ons is dit heel normaal, maar hoe normaal is dit voor onze paarden?

Een paard is een vluchtdier. 

Ze leven in kuddes en konden bewegen en eten wanneer ze maar wilden. Ze werden nooit gedwongen tot stilstaan, leefden niet in kleine ruimtes en ze waren nooit alleen. Als het niet veilig was konden ze vluchten en in alle vrijheid hun natuurlijke instincten volgen die ervoor zorgde dat ze gevaarlijke situaties overleefde.

Tegenwoordig staat het paard het grootste gedeelte van de dag op stal. Ondanks dat kan een paard zichzelf niet anders gedragen dan gewoon 'paard te zijn'. Hij beschikt nog steeds over dezelfde instincten. Een paard is dus enkel aan het overleven en vertoont niet een bepaald gedrag, zoals schrikken, om je te pesten. 

Het is dus van belang dat je een veilige omgeving creëert voor je paard. Dit begint dus al met een stukje leiderschap van jouw naar je paard toe. Jij zult eerst de ultieme leider moeten worden die in staat is te beschermen, voordat je paard je vertrouwt.

Lichamelijk ongemak

Naast het natuurlijk instinct is er een ander feit dat meespeelt wanneer je een 'schrikkerig' paard hebt. Doordat wij paarden op stal houden en ze allerlei dingen laten doen waar ze niet echt voor gemaakt zijn, raken ze sneller uit hun natuurlijke balans. 

Wanneer een paard zich stoot, valt 0f uitglijdt zorgt dit voor een spanning in de zachte weefsels. (Denk hierbij bijvoorbeeld aan bindweefsel). In de natuur heeft het paard toegang tot kruiden die ervoor zorgen dat het lichaam deze spanning weer loslaat. Wanneer dit niet het geval is zal een paard gaan compenseren tot dat hij niet verder kan. (Survival of the fittest)

In 'gevangenschap' zal een paard zich nu eenmaal vaker stoten en heeft het meer kans tot uitglijden of vallen. Een paard raakt dus sneller uit de natuurlijke balans. Ze hebben geen toegang tot bepaalde kruiden en gaan hierdoor compenseren. In veel van de gevallen komen wij hier als mens te laat achter. Dit komt omdat wij eigenlijk geen goede, gezonde voorbeelden kennen en we raken daarom snel gewend aan een paard en bestempelen een paard dan ook vaak als 'hij is gewoon zo'.

Natuurlijke balans onder druk

Paarden leven nu in omstandigheden die anders zijn dan waarvoor hun lichaam is gemaakt. Daardoor kunnen ze sneller uit hun natuurlijke balans raken. Denk aan:

• stoten aan de wand
• uitglijden in de paddock
• vallen in de wei
• verkeerd passend harnachement
• training die niet bij het lichaam past

In de natuur hadden paarden toegang tot kruiden, variatie in beweging en meer ruimte om kleine spanningen zelf te ontladen. In onze leefomgeving gebeurt dat minder makkelijk. Daardoor ontstaat sneller compensatiegedrag  en dat zie je uiteindelijk terug in hoe een paard beweegt, reageert en leert.

Veel eigenaren herkennen subtiele signalen niet direct en wennen aan bepaald gedrag. Dan wordt het al snel: “Hij doet dit altijd. Hij is gewoon zo.”
Maar vaak zit daar toch spanning achter.

Druk op het hoofd van je paard (hoofdpijn).

Een paard dat bijvoorbeeld veel schrikt zal ongetwijfeld veel druk op zijn schedel hebben staan. Doordat hij minder kan waarnemen met sommige zintuigen, zal hij extra op zijn natuurlijk instinct moeten vertrouwen om te overleven. Deze druk op de schedel ontstaat ook door ongelukjes zoals vallen, stoten, uitglijden, verkeerde training, verkeerd gebruik van harnachement en ga zo maar door. 

De schedel bestaat uit verschillende delen welke kunnen bewegen. Ieder deel van de schedel staat op zijn beurt weer in verbinding met een deel elders in het lichaam. Er bestaan veel verschillende varianten in het hebben van spanning/druk op de schedel waardoor dit zich kan uiten in verschillende klachten.

Een paar voorbeelden op een rijtje:

• Je paard draagt zijn hoofd erg hoog en heeft moeite om zich te concentreren. 
• Je paard wil daarnaast ook eigenlijk niet ontspannen en is constant bezig met zijn omgeving. 
• Je paard kan heftig reageren op de kleinste dingen. Je paard is erg kijkerig, laat zich niet goed sturen en voelt als een bonk spanning.
• Ieder zandkorreltje dat verkeerd lijkt te liggen is voor jouw paard een aanleiding om te schrikken. 
• Je paard schrikt van tegenliggers op één of beide zijdes. 
• Je paard heeft de neiging om zich om te draaien en op de vlucht te slaan of om keihard door te rennen. 
• Je paard schrikt van schaduwen en vliegt alle kanten op. 
• Je bent ten einde raad omdat het je niet lukt om een normaal ontspannen rondje te lopen. 
• Je paard schrikt echt van alles en er valt eigenlijk niet normaal op te rijden. 
• Je paard is heel gespannen en het lukt je niet om dit af te laten vloeien.

Hoe kan ik zien of mijn paard spanning heeft op zijn schedel?

De meest eenvoudige manier om te zien of je paard spanning heeft is als volgt;

1. Maak een foto van het hoofd van je paard. Zorg ervoor dat deze recht van voren is genomen en van dichtbij zodat je goed kunt gaan observeren.
2. Trek nu een lijn boven de oren van je paard. En let hierbij of er verschil is tussen de hoogte van de oren. Is dit het geval?
3. Vervolgens trek je een lijn onder de oren van je paard. Let hierbij weer op of er een verschil is tussen links en rechts. Is je paard scheef?
4. Trek een lijn boven de ogen van je paard en kijk of de ogen gelijk staan of dat er misschien verschil tussen zit.
5. Daarna trek je een lijn onder de ogen van je paard en let hierbij weer goed op naar wat je ziet. (In de stand van de ogen)
6. Trek een lijn onder de jukbenen van je paard. Zijn ze gelijk? Of zijn ze verschillend qua lengte of van vorm?
7. Trek nog een lijn boven de neusgaten van je paard en kijk hierbij naar wat opvalt.
8. Zijn ze gelijk of ongelijk? Als laatst trek je een lijn onder de neusgaten van je paard en kijk je nogmaals 'zijn ze gelijk'.

 
Je kunt ook het hoofd voelen van je paard. Let hierbij goed op hoe het hoofd van je paard voelt. Voelt het als bot? Zijn de spieren hard of zacht? Of voel je misschien harde gebieden halverwege een spier? Let hierbij goed op hoe je paard hierop reageert.